Tip 1 Diyabet (T1D), Pankreasın İnsülin Üreten Hücrelerini Etkileyen Kronik Bir Otoimmün Hastalıktır Ve Yaklaşık 1,25 Milyon İnsanın Etkilendiği Tahmin Edilmektedir. Hastalığın Genetik Ve Çevresel Faktörlere Bağlı Olarak Gelişen Bir Otoimmün Yıkım Süreci Olduğu Bilinmektedir. Semptomlar Genellikle Kısa Bir Süre İçinde Ortaya Çıkar Ve Yüksek Kan Şekerine Bağlı Olarak Dışarıdan İnsülin Takviyesi, Görmede Kayıp, Aşırı Kilo Kaybı, Koma Gibi Belirtilerle Kendini Gösterir. Diyabetin Yönetimi Kompleks Bir Süreçtir Ve Multidisipliner Bir Çalışma Gerektirir. Türkiye'De 2021'De 537 Milyon Kişi İçin Tip1 Diyabet Tanısı Konulduğu Tahmin Edilmektedir. \R\Ndiyabetin Moleküler Mekanizması, Beta Hücrelerinin Belirli Antijenlere Karşı Otoimmün Reaksiyon Gösteren T Hücreleri Tarafından Tanınması İle Açıklanmaktadır. Günümüzde Beta Hücrelerinin Genetik Olarak Değiştirilmesi Ve İnsülin Üretiminin Sürdürülmesi İçin Birkaç Terapötik Yaklaşım Çalışmaları Bulunmaktadır. Bu Bakış Açısıyla Proje Fikrimiz, Crıspr/Cas9 Gen Düzenleme Teknolojisi Kullanarak T1D'Nin Moleküler Mekanizmasına Müdahale Etmeyi Amaçlamaktadır. Bu Projede, İmmün Sistemin Beta Hücrelerini Tanımasını Sağlayan Genetik Belirteçlerinin Delesyonu (Silinmesi) Planlanmaktadır. Ayrıca, İnsülin Üretimini Sürdürmek İçin İnsülin Geninin Entegrasyonu Planlanmıştır. Projenin Bir Diğer Önemli Bileşeni, Crıspr/Cas9 Sisteminin Etkili Bir Şekilde Hedefe Ulaştırılmasıdır. Bu Amaçla, Peg Kaplı Lipozom Nanopartikülü Kullanılarak Genom Düzenleme İçin Tasarlanan Crıspr Plazmitleri Beta Hücrelerinin İçerisine Taşınacaktır. Lipozomlar, İlaç Taşıma Sistemlerinde Çokça Kullanılan Küresel Hidrofobik Veziküllerdir. Bu Nano Taşıyıcılar, Peg Kaplaması İle İmmün Sistem Tepkilerini Azaltarak Ve Hücre İçerisine Endozom Veziküllerine İleteceği Plazmitler İle Etkili Bir Şekilde Beta Hücrelerine Gen Düzenleme Kompleksi Taşıyarak Projenin Başarılı Bir Şekilde Gerçekleştirilmesine Olanak Sağlayacaktır. Bu Proje, Tip 1 Diyabetin Moleküler Mekanizmasına Yönelik İnovatif Bir Gen Terapisi Yaklaşımını İçermektedir. Fare Deneylerinin Başarılı Olması Durumunda, Bu Nanogps Formülasyonu İleride İnsan Klinik Denemelerine Taşınabilir Ve Tip 1 Diyabet Tedavisinde Yeni Bir Terapötik Seçenek Olarak Değerlendirilebilir.\R\Nsorun:\R\Ntip 1 Diyabet, Pankreasın İnsülin Üreten Hücrelerini Etkileyen Kronik Bir Otoimmün Hastalıktır. Günümüzde Yaklaşık 1,25 Milyon İnsanın Bu Hastalıkla Yaşadığı Tahmin Edilmektedir. Tip 1 Diyabetin Oluşma Sebebinin Genetik Ve Çevresel Faktörler İle Pankreastaki İnsülin Üreten Beta Hücrelerinin Otoimmün Yıkımını İçermektedir. Semptomlar Tipik Olarak Kısa Bir Süre İçinde, Genellikle Aylar Olmasa Da Birkaç Hafta İçinde Gelişir. Bu Yüksek Kan Şekerinin Ortak Semptomları Sık İdrara Çıkma, Artan Susuzluk, Artan Açlık, Aşırı Kilo Kaybı, Keto Oksidaz Koması, Göz, Böbrek Ve Sinir Rahatsızlıklarını İçeren Komplikasyonlardır. Ek Semptomlar Arasında Bulanık Görme, Yorgunluk, Hareketlerde Kısıtlılık Ve Yavaş Yara İyileşmesi Sayılabilir. Tip 1 Diyabeti Önlemenin Bilinen Bir Yolu Yoktur. Hayatta Kalmak İçin İnsülin Tedavisi Gereklidir. İnsülin Tedavisi Genellikle Derinin Hemen Altına Enjeksiyonla Verilir Ancak İnsülin Pompasıyla Da Verilebilir. Diyabetin Yönetilmesi İçin Dahiliye, Fizyoterapi, Diş Polikliniği, Göz Hastalıkları Polikliniği, Diyetisyen, Diyabet Eğitimi Ve Eczacıdan Oluşan Birçok Bölüme Başvurarak Hastanın Ömrünü Bu Servislere Bağımlı Halde Geçirmesini Gerektirmektedir. Tedavi Stratejilerinin Bir Kombinasyonu, Sağlıklı Bir Yaşam Sürmek Ve Komplikasyonları Önlemek İçin Durumun Yönetilmesine Yardımcı Olabilir. Türkiye'De 2021 Yılında 537 Milyon Kişinin Diyabet Hastalığına Sahip Olduğu Tahmin Edilmektedir. Türkiye'De 1997-1998 Yılında Yapılan Turdep-I Araştırmasına Göre, Diyabetin Yaygınlığı %13,7 İdi. 2019 Yılında Yapılan Turdep-Iı Araştırmasına Göre, Diyabetin Yaygınlığı %16,5 (Yeni %7,5) İdi Ve Türkiye'De 6,5 Milyon Yetişkin Diyabet Hastası Olduğu Tahmin Edilmektedir. Diyabetin Kadınlarda Erkeklere Göre Daha Yaygın Olduğu Görülmüştür. Türkiye'De Çocuklarda Tip 1 Diyabetin Yaygınlığı 0,75/1000'Dir. Diyabetin Moleküler Mekanizmasının Başlıca Sebebi Beta Hücrelerinin Glutamik Asit Dekarboksilaz, İnslinoma İle İlişkili Protein 2 (Ia-2) Veçinko Taşıyıcı 8 (Znt8) Gibi Spesifik Antijenleri Hedef Alan Otoreaktif T Hücreleri Tarafından Tanınmasıdır. Tip 1 Diyabet (T1D), Pankreatik Beta Hücrelerin Seçici Yok Edilmesi İle Karakterize Otoimmün Bir Hastalıktır, Bu Da Toplam İnsulin Eksikliğine Yol Açar. T1D'Nin Altında Yatan Moleküler Mekanizmalar Karmaşıktır Ve Genetik Ve Çevresel Faktörlerin Bir Kombinasyonunu İçerir. İnsan Lökosit Antijen (Hla) Lokusu, Özellikle Hla-Dr Ve Hla-Dq Genleri, T1D'Nin En Güçlü Genetik Belirleyicileridir Ve Genetik Riskin %40-50'Sine Katkıda Bulunur. Diğer Genler, Örneğin Ins, Ayrıca Hastalık Riskine Katkıda Bulunabilir. Duyarlı Genlerin Mekanizmaları, Bunların Antijen Sunumu, Beta Hücre Otoimmünitesi, Bağışıklık Toleransı Ve Oto Reaktif T Hücre Yanıtındaki Rolleriyle İlgili Olabilir. Çevresel Faktörlerden Rubella Virüsü Ve Coxsackie B4 Virüsü Gibi Virüsler, T1D Riskinin Artmış Bir Riski İle İlişkilendirilmiştir, Ancak Bunların Beta Hücre Yok Olmasına Nasıl Yol Açtıkları Tam Olarak Anlaşılamamıştır. Beslenme Faktörleri De T1D Riski İle İlişkilendirilmiştir, Ancak Hiçbiri Doğrudan Beta Hücre Otoimmünitesini Tetiklemekten Sorumlu Olduğu Gösterilmemiştir. Moleküler Mekanizmalarında İse Otoimmün T Hücreleri, İnsulin, Glutamat Dekarboksilaz (Gad) Ve İzlet Antijen-2 (Ia-2) Gibi İzlet Otoantijenlerini Tanır Ve Otoantikorlar Hla Molekülleri Aracılığıyla Otoantijen İşleme Ve Sunumunda Rol Oynar. Epigenetik Mekanizmalar, Dna Metilasyonu, Histon Modifikasyonu, Mikrorna Ve Moleküler Taklit Gibi, Gen Ekspresyonunu Düzenleyerek Ve İzlet Beta Hücrelere Karşı Bağışıklık Sistem Yanıtını Etkileyerek T1D Riskine Katkıda Bulunabilir. T1D'Nin Moleküler Mekanizmaları Tam Olarak Anlaşılmamıştır Ve T1D Tedavisi İçin Yeni Terapötik Yaklaşımlar Geliştirmek İçin Daha Fazla Araştırmaya İhtiyaç Vardır. Saflaştırılan, Kristalleştirilen Ve Sentezlenen İlk Hormon Olan İnsülin, Tüm Peptid Hormonlar İçin Bir Model Oluşturmaktadır. 1921 Yılında Banting Ve Best Tarafından Asit-Etanol Karışımı Pankreas Dokusundan Hipoglisemik Etkili İnsülin Adı Verilen Bir Adacık Hücre Faktörü İzole Edilmiştir. Domuz Ve Öküz Pankreasından Saflaştırılan Ve İnsanlarda Aktif Olduğu Kanıtlanan İnsülin Türleri, Bir Yıl Gibi Kısa Bir Süre İçinde Diyabet Tedavisinde Yaygın Olarak Kullanılmaya Başlanmıştır. Sanger, 1950 Yılında İnsülinin Amino Asit Dizisini Belirlemiş Ve Rekombinant Dna Teknolojisi Kullanılarak 1979 Yılında İnsan İnsülini Sentezlenmiştir. İnsülin Geni Onbirinci Kromozomun 11P15.5 Bölgesinde Bulunan Üç Ekzondan Oluşur. İnsülin, 51 Amino Asitli Anabolik Peptid Bir Hormondur. Pankreas Beta Hücrelerinden Sentezlenir. Hücrelere Glukoz Alımını Kolaylaştırarak, Karbonhidrat, Lipit Ve Protein Metabolizmasını Düzenler, Mitojen Etkilerle Hücre Bölünmesi Ve Büyümesini Destekleyerek Kan Glukozunun Normal Seviyelerde İdame Ettirilmesini Sağlar. İnsan İnsülin Geni 11. Kromozomun Kısa Kolunda Yer Almaktadır. İnsülin Molekül Ağırlığı 5,7 Kilodalton (Kda) Olan Küçük Globüler Bir Proteindir Ve Preprohormon Olarak Sentez Edilmektedir. Kök Hücrelerin Genomik Modifikasyonu Yoluyla İnsülin Genini Üretmek Üzere Entegrasyonu Günümüzde Araştırmacılar Tarafından Geçekleştirilmiş Ve Kök Hücre Tedavisi İle Beta Hücrelerine Dönüşen Kök Hücreler Sayesinde Vücutta İnsülin Üretimi Bir Nebze Olsa Sağlanmıştır. Fakat Sürekli İnsülin Üretimindeki Başarısızlık İmmün Sistemin Beta Hücrelerini Yıkmaya Devam Etmesidir. Bu Durumun Önlenmesi İçin Farklı Bir Tedavi Stratejisi Denenmelidir. \R\N\R\Nçözüm:\R\Nbu Bilgiler Işığında Proje Fikrimiz Crıspr/Cas9, Gen Düzenleme Teknolojisi Olarak Bilinen Ve Genomdaki Hataların Düzeltilmesine, Hücrelerde Ve Organizmalarda Genlerin Hızlı, Ucuz Ve Nispeten Kolay Bir Şekilde Açılıp Kapatılmasına Olanak Sağlayan Genom Düzenleme Sisteminin Pankreas Beta Hücrelerine İn Vivo Olarak Taşınması Ve Genom Değişiminin İn Vivo Olarak Yapılmasıdır. Crıspr-Cas9 Sisteminin İki Temel Bileşeni Vardır; İstenilen Hedef Gene Değişim İçin Yönlendirilmeyi Sağlayan Bir Rehber Rna Ve Genomdaki Değişikliklere Olanak Tanıyan Bir Endonükleaz Olan Cas9 (Crıspr İlişkili Protein 9) Enzimi. Crıspr/Cas9, Hücresel Ve Hayvan Modellerinin Hızlı Üretilmesi, Fonksiyonel Genom Taramaları Ve Hücresel Genomun Canlı Görüntülenmesi Gibi Birkaç Laboratuvar Uygulamasına Sahiptir. Bu Teknoloji, Farelerde Genetik Bozukluklardan Kurtulmalarını Sağlayarak Kusurlu Dna'Nın Onarılabilir Olduğunu Göstermiş Ve Hıv Gibi Bulaşıcı Hastalıkları Tedavi Etmek, Kanser Ve Diğer Hastalıkları Tedavi Etmek İçin Otolog Hasta Materyalini Mühendislik Yapmak Amacıyla Kullanılabileceği Bildirilmiştir. Crıspr/Cas9'Nun Terapötik Uygulamaları Genellikle Somatik Hücrelere Yönlendirilmiştir. Crıspr/Cas9 Teknolojisinin İnsan Embriyolarının Genomunu Değiştirebileceği Zaten Gösterilmiştir, Teorik Olarak Bu, Genetik Hastalıkların Tedavisinde Faydalı Olabilir. Crıspr/Cas9'Nun Kullanılabileceği Etik Sınırlar Henüz Tam Olarak Belirlenmemiştir. Proje Fikrimizde Crıspr-Cas9 Sistemini Kullanarak T1D Hastalığının Moleküler Mekanizmasında Rol Oynayan Beta Hücrelerinin T İmmün Hücresi Tarafından Tanınmasını Sağlayan Belirteçleri Oluşturan Genlerin Delesyonu (Silinmesi) Dur. Eş Zamanlı Olarak Üç Ekzonlu Mutasyonsuz İnsülin Geninin Genoma Entegrasyou Gerçekleştirilecektir. Böylece İmmün Hücreleri Beta Hücrelerini Tanıyamayacak Ve Beta Hücreleri İnsülin Üretimlerine Devam Edebileceklerdir. Bu Çalışmayı İn Vivo Sistemde Gerçekleştirebilmek İçin Crıspr-Cas9 Sistemini Taşıyan Plazmitlerin Lipozom Nano Taşıyıcısı Kullanılarak Ve Crıspr-Gps Yöntem Yani Yine Plazmite Tanımlanan Nüklear Lokalizasyon Sinyal Nls Geni İle Beta Hücrelerine Taşınımı Ve Hücre İçerisinde Plazmitlerdeki Cas9, Sgrna’ Lar Ve Nls Sisteminin Ekspresyonu Gerçekleştirilecektir.\R\Ncrıspr-Gps Olarak Adlandırılan Crıspr Yönlendirilmiş Peptit Nanokompleksleri, Literatürde Crıspr-Cas9 Teknolojisinin (Cas9 Enzimi Ve Sgrna) Nanoparçacıklar Veya Nanokomplekslerle Birleştirilerek Hedefe Yönlendirilmiş Teslimat Ve Artırılmış Verimlilik Amacıyla Kullanılma Konsepti Tartışılmaktadır. Nature Communications Dergisindeki Makale, Crıspr-Cas9 Nanokomplekslerinin (Crıspr-Gps Nanokompleksleri) Kullanımını Açıklar Ve Bu, Crıspr/Cas9 Komplekslerinin Viral Olmayan Teslimatı İçin Potansiyel Olarak Gen Düzenleme Verimliliğini Ve Güvenliğini Artırabilir. Bu Çalışmada Crıspr/Cas9 İle İlgili Teslimat Zorluklarında Paketleme, Teslimat Ve Hedefleme, Doğru Vektörü Seçerken En Zorlu Üç Faktördür. Bu Zorluk Nanopartikülller, Viral Dağıtım Yöntemleri, Hücreye Nüfuz Eden Proteinlerle Dağıtım Yöntemleri Kullanılarak Aşılmaya Çalışılabilir. Bu Tekniklerin Bazılarının Henüz İnsanlarda Kullanıma Hazır Olmadığını Ve Öncelikle İn Vitro Kullanıldığını Belirtmek Önemlidir. İkinci Zorluk, İnsan Sağlığı Uygulamaları İçin Hedeflenen Crıspr Bileşenlerinin Neden Olduğu Bağışıklık Tepkisidir Çünkü Bileşenler Bir Bağışıklık Tepkisini Tetikleyebilir. Çeşitli Çalışmalar, Staphylococcus Aureus (Sacas9) Ve Streptococcus Pyogenes'Teki (Spcas9) Crıspr Sistemlerinin Bir Bileşeni Olan Cas9'Un İnsan Hücrelerinde Bir Bağışıklık Tepkisini Tetiklediğini Göstermiştir. Proje Fikrimizde İmmün Hücrelerinin Crıspr Plazmitlerine Saldırmasını Önlemek İçin Plazmitler Peg Kaplı Lipozomların İçerisine Yük Durumuna Bağlı Olarak Yerleştirilecekledir. Böylece İmmün Sistem Lipozomları Kendinden Bir Parça Olarak Kabul Edip Saldırıya Geçmeyecek Ve Lipozom İçerisindeki Plazmitler Endozomal Vesikül Olarak Hücre İçerisine Girdikten Sonra Nüklesua Hedflenerek Eksprese Olacaklardır.\R\Nlipozomlar, Bir Veya Daha Fazla Fosfolipid Çift Tabakasından Oluşan Küresel Şekilli Veziküllerdir. Biyolojik Uyumlulukları Hem Hidrofilik Hem De Hidrofobik İlaçları Kapsayabilme Yetenekleri Ve Hedefe Yönelik Teslimat İçin Yüzey Modifikasyonları Potansiyeli Nedeniyle İlaç Teslim Sistemleri Olarak Geniş Bir Şekilde Kullanılırlar. Liposomlar, Boyutlarına, Yüklerine Ve Lamelaritesine Bağlı Olarak Sınıflandırılabilir. İnce Film Hidrasyonu, Ters Faz Buharlaşma Ve Ekstrüzyon Gibi Çeşitli Teknikler Kullanılarak Hazırlanırlar. Liposomların Boyutu, Yükü Ve Stabilitesi Gibi Özellikleri, Dinamik Işık Saçılma Ve Elektron Mikroskop Gibi Teknikler Kullanılarak Karakterize Edilebilir. Liposomal Formülasyonlar, Oral, Transdermal Ve Parenteral Dahil Olmak Üzere Çeşitli Uygulama Yollarında Kullanılmış Ve Artan İlaç Çözünürlüğü Ve Kontrol Edilebilir Dağılım Gibi Avantajlar Göstermiştir. Liposomal Ürünlerin Pazarı Büyümekte Olup, Birkaç Liposomal Formülasyon Zaten Klinik Kullanımdadır. 5′-Cy5-İle Etiketlenmiş Sgrna (Cy5-Sgrna), Farklı Ticari Kaynaklardan Gelen Etiketlenmemiş Rekombinant Cas9 Taşıyan Bir Nükleer Lokalizasyon Sinyali (Nls) Alanı Ve Etiketlenmemiş Ptp-İrgd İle Crıspr-Gps Nanokomplekslerini Hazırladı. Katyonik Lipozomal Parçacıkların Negatif Yüklü Serum Proteinleri İle Etkileşime Girebileceği Veya Diğer Serum Bileşenlerine Bağlanabileceği Öne Sürülmüştür. Bu Spesifik Olmayan Etkileşimler, Lipozomal Formülasyonların İn Vivo Dağıtım Ve Dağıtım Özelliklerini Olumsuz Yönde Etkileyebilir. Bu Sorunun Üstesinden Gelmek İçin Birçok Lipozomal Taşıyıcı, Taşıyıcının Serum Proteinleri Veya Kompleman Sistemi Tarafından Temizlenmesini Önlemek Ve Dolaşım Süresini İyileştirmek Amacıyla Poli(Etilen Glikol) Peg Polimeriyle Kaplanır. Ek Olarak Peg'İn Dahil Edilmesi, Makrofaj Temizliğini Azaltarak Ve Koruyarak Lipozomların Stabilize Edilmesine Yardımcı Olabilir. Sonuç Olarak Projemizde Peg Kaplı Lipozom Nanogps Sisteminin İçerisine Beta Hücrelerine Genom Düzenlemeye Olanak Sağlayan Crıspr-Cas9 Plazmitlerini Entegre Ederek Önce İn Vitro Sonra Deney Hayvanları Üzerinde İn Vivo Denemeleri İle Gen Terapisi Gerçekleştirilmesi Düşünülmüştür. Fare Deneylerinin Beklenen Doğrultuda Cevap Vermesi İleride Projemizin İnsan Klinik Denemelerinde Gerçekleştireceğimiz Bu Crıspr-Beta Nanogps Formülasyonunun Hap Olarak Veya Damar İçi Enjeksiyon İle Verilmesi İle Deneme Çalışmalarına İmkân Sunacaktır.\R\Nyenilikçi (İnovatif) Yönü:\R\Npeg-Lipozom Kompleksi İçerisine Aktarılmış Crıspr-Beta Plazmitlerinin İn Vivo Olarak Beta Hücrelerini Hedeflemesi Genom Düzenleme Yoluyla Beta Hücrelerinin İmmün T Hücreleri Tarafından Tanınmasının Önüne Geçerek İnsülin Üretiminin Sağlanması İle T1D Hastalığı İçin Tedavi Strateji Oluşturulmasıdır.\R\N\R\Nreferanslar\R\Nlucier J, Weinstock Rs. Type 1 Diabetes. 2023 Mar 3. In: Statpearls [Internet]. Treasure Island (Fl): Statpearls Publishing; 2024 Jan–. Pmıd: 29939535.\R\Nhttps://Diabetesatlas.Org/Data/En/Country/203/Tr.Html\R\Nyeşilkaya E, Cinaz P, Andıran N, Bideci A, Hatun Ş, Sarı E, Türker T, Akgül Ö, Saldır M, Kılıçaslan H, Açıkel C, Craig Me. First Report On The Nationwide İncidence And Prevalence Of Type 1 Diabetes Among Children İn Turkey. Diabet Med. 2017 Mar;34(3):405-410. Doi: 10.1111/Dme.13063. Epub 2016 Feb 12. Pmıd: 26814362.\R\Nsatman I, Omer B, Tutuncu Y, Kalaca S, Gedik S, Dinccag N, Karsidag K, Genc S, Telci A, Canbaz B, Turker F, Yilmaz T, Cakir B, Tuomilehto J; Turdep-Iı Study Group. Twelve-Year Trends İn The Prevalence And Risk Factors Of Diabetes And Prediabetes İn Turkish Adults. Eur J Epidemiol. 2013 Feb;28(2):169-80. Doi: 10.1007/S10654-013-9771-5. Epub 2013 Feb 14. Pmıd: 23407904; Pmcıd: Pmc3604592.\R\Nülgü Mm, Gülkesen Kh, Akünal A, Ayvalı Mo, Zayim N, Birinci Ş, Balcı Mk. Characteristics Of Diabetes Mellitus Patients İn Turkey: An Analysis Of National Electronic Health Records. Turk J Med Sci. 2023 Feb;53(1):316-322. Doi: 10.55730/1300-0144.5587. Epub 2023 Feb 22. Pmıd: 36945956; Pmcıd: Pmc10387848.\R\Npoyrazoğlu Ş, Bundak R, Yavaş Abalı Z, Önal H, Sarıkaya S, Akgün A, Baş S, Abalı S, Bereket A, Eren E, Tarım Ö, Güven A, Yıldız M, Karaman Aksakal D, Yüksel A, Seymen Karabulut G, Hatun Ş, Özgen T, Cesur Y, Azizoğlu M, Dilek E, Tütüncüler F, Papatya Çakır E, Özcabı B, Evliyaoğlu O, Karadeniz S, Dursun F, Bolu S, Arslanoğlu İ, Yeşiltepe Mutlu G, Kırmızıbekmez H, İşgüven P, Üstyol A, Adal E, Uçar A, Cebeci N, Bezen D, Binay Ç, Semiz S, Korkmaz Ha, Memioğlu N, Sağsak E, Peltek Hn, Yıldız M, Akçay T, Turan S, Güran T, Atay Z, Akcan N, Çizmecioğlu F, Ercan O, Dağdeviren A, Baş F, İşsever H, Darendeliler F. Incidence Of Type 1 Diabetes İn Children Aged Below 18 Years During 2013-2015 İn Northwest Turkey. J Clin Res Pediatr Endocrinol. 2018 Nov 29;10(4):336-342. Doi: 10.4274/Jcrpe.0025. Epub 2018 May 23. Pmıd: 29789274; Pmcıd: Pmc6280322.\R\Normond Ke(1), Mortlock Dp(2), Scholes Dt(3), Bombard Y(4), Brody Lc(5), Faucett Wa(6), Garrison Na(7), Hercher L(8), Isasi R(9), Middleton A(10), Musunuru K(11), Shriner D(12), Virani A(13), Young Ce(3). Human Germline Genome Editing. Am J Hum Genet. 2017 Aug 3;101(2):167-176. Pubmed: 28777929. Free Full-Text Available From Pubmed Central: Pmc5544380.\R\Ngupta Rm, Musunuru K. Expanding The Genetic Editing Tool Kit: Zfns, Talens, And Crıspr-Cas9. J Clin Invest. 2014 Oct;124(10):4154-61. Doi: 10.1172/Jcı72992. Epub 2014 Oct 1. Review. Pubmed: 25271723. Free Full-Text Available From Pubmed Central: Pmc4191047.\R\Nhsu Pd, Lander Es, Zhang F. Development And Applications Of Crıspr-Cas9 For Genome Engineering. Cell. 2014 Jun 5;157(6):1262-78. Doi:10.1016/J.Cell.2014.05.010. Review. Pubmed: 24906146. Free Full-Text Available From Pubmed Central: Pmc4343198.\R\Nkomor Ac, Badran Ah, Liu Dr. Crıspr-Based Technologies For The Manipulation Of Eukaryotic Genomes. Cell. 2017 Apr 20;169(3):559. Doi:10.1016/J.Cell.2017.04.005. Pubmed: 28431253.\R\Ntavakoli K, Pour-Aboughadareh A, Kianersi F, Poczai P, Etminan A, Shooshtari L. Applications Of Crıspr-Cas9 As An Advanced Genome Editing System İn Life Sciences. Biotech (Basel). 2021 Jul 6;10(3):14. Doi: 10.3390/Biotech10030014. Pmıd: 35822768; Pmcıd: Pmc9245484. Tavakoli K, Pour-Aboughadareh A, Kianersi F, Poczai P, Etminan A, Shooshtari L. Applications Of Crıspr-Cas9 As An Advanced Genome Editing System İn Life Sciences. Biotech (Basel). 2021 Jul 6;10(3):14. Doi: 10.3390/Biotech10030014. Pmıd: 35822768; Pmcıd: Pmc9245484.\R\Nköksoy H. , Ameen Al Qadri M. S. , Karakaya S. , Bacak P. , Yüksel E. S. , Koçer Ş. , Kav E. , Demir S. , Demirel E. , Akkaya H. , Akmeşe A. N. , Taşkaya A. Different Approach On Our Cells And The Use Of Crıspr/Cas 9 Technology: Super Gene’Ethic. Genel Tıp Dergisi. 2023; 33(5): 594-598.\R\Nredman M, King A, Watson C, King D. What İs Crıspr/Cas9? Arch Dis Child Educ Pract Ed. 2016 Aug;101(4):213-5. Doi: 10.1136/Archdischild-2016-310459. Epub 2016 Apr 8. Pmıd: 27059283; Pmcıd: Pmc4975809.\R\Nliu P, Chen G, Zhang J. A Review Of Liposomes As A Drug Delivery System: Current Status Of Approved Products, Regulatory Environments, And Future Perspectives. Molecules. 2022; 27(4):1372. Https://Doi.Org/10.3390/Molecules27041372.\R\Nnsairat H, Khater D, Sayed U, Odeh F, Al Bawab A, Alshaer W. Liposomes: Structure, Composition, Types, And Clinical Applications. Heliyon. 2022 May 13;8(5):E09394. Doi: 10.1016/J.Heliyon.2022.E09394. Pmıd: 35600452; Pmcıd: Pmc9118483.\R\Nakbarzadeh A, Rezaei-Sadabady R, Davaran S, Joo Sw, Zarghami N, Hanifehpour Y, Samiei M, Kouhi M, Nejati-Koshki K. Liposome: Classification, Preparation, And Applications. Nanoscale Res Lett. 2013 Feb 22;8(1):102. Doi: 10.1186/1556-276X-8-102. Pmıd: 23432972; Pmcıd: Pmc3599573.\R\Njain Pk, Lo Jh, Rananaware S, Downing M, Panda A, Tai M, Raghavan S, Fleming He, Bhatia Sn. Non-Viral Delivery Of Crıspr/Cas9 Complex Using Crıspr-Gps Nanocomplexes. Nanoscale. 2019 Nov 28;11(44):21317-21323. Doi: 10.1039/C9Nr01786K. Epub 2019 Oct 31. Pmıd: 31670340; Pmcıd: Pmc7709491.\R\Nköksoy H. , Ameen Al Qadri M. S. , Karakaya S. , Bacak P. , Yüksel E. S. , Koçer Ş. , Kav E. , Demir S. , Demirel E. , Akkaya H. , Akmeşe A. N. , Taşkaya A. Different Approach On Our Cells And The Use Of Crıspr/Cas 9 Technology: Super Gene’Ethic. Genel Tıp Dergisi. 2023; 33(5): 594-598.\R\Nxu Y, Li Z. Crıspr-Cas Systems: Overview, İnnovations And Applications İn Human Disease Research And Gene Therapy. Comput Struct Biotechnol J. 2020 Sep 8;18:2401-2415. Doi: 10.1016/J.Csbj.2020.08.031. Pmıd: 33005303; Pmcıd: Pmc7508700.\R\Ntavakoli K, Pour-Aboughadareh A, Kianersi F, Poczai P, Etminan A, Shooshtari L. Applications Of Crıspr-Cas9 As An Advanced Genome Editing System İn Life Sciences. Biotech (Basel). 2021 Jul 6;10(3):14. Doi: 10.3390/Biotech10030014. Pmıd: 35822768; Pmcıd: Pmc9245484.\R\Nsantel, A., Aleku, M., Keil, O. Et Al. A Novel Sirna-Lipoplex Technology For Rna İnterference İn The Mouse Vascular Endothelium. Gene Ther 13, 1222–1234 (2006). Https://Doi.Org/10.1038/Sj.Gt.3302777\R\N\R\N
